In juli 2020 werd voor het eerst een Hyalomma teek gevonden in België. Het betrof een volwassen vrouwelijke teek, die aangetroffen werd op een paard in het Oost-Vlaamse Zevergem (De Pinte). De ‘reuzenteek’ is herkenbaar aan de grootte (ongeveer 2-3 x zo groot als de veel voorkomende ‘schapenteek’ Ixodes ricinus) en aan de gestreepte poten (Figuur 1). In tegenstelling tot de teek Dermacentor reticulatus, die plaatselijk voorkomt in België (Cochez et al., 2012), is het rugschild van Hyalomma niet gevlekt. Op basis van een DNA test (PCR op het 16S rDNA gen, gevolgd door cloneren en sequeneren van het PCR product) werd de teek geïdentificeerd als H. rufipes, die nauw verwant is aan H. marginatum.

H. marginatum en H. rufipes teken zijn inheems in Noord-Afrika, Azië en Zuid- en Oost-Europa en worden occasioneel in Noord-West Europa ingevoerd door trekvogels (larven en nymfen). Meestal kunnen deze teken hier niet overleven door de koude en vochtigheid. In warme, droge jaren kunnen Hyalomma nymfen zich uitzonderlijk ontwikkelen tot volwassen teken. In de afgelopen jaren werden occasioneel volwassen Hyalomma teken aangetroffen in Nederland (Nijhof et al., 2007; www.tekenradar.nl) en in Duitsland (Chitimia-Dobler et al., 2016). Voor zover ons bekend, is dit de eerste waarneming van Hyalomma rufipes in België. Eerder werd wel reeds H. aegypticum aangetroffen, een tekensoort die geïmporteerd wordt met schildpadden (Obsomer et al., 2013)

H. marginatum en H. rufipes parasiteren vooral hoefdieren, zoals runderen, wilde herkauwers en paarden, en zullen slechts uitzonderlijk de mens aanvallen. In tegenstelling tot de inheemse teken, die hun gastheer (dier of mens) herkennen op basis van de geur en zich vanuit een hinderlaag op hun gastheer laten vallen (‘zoekende teken’), behoren H. marginatum en H. rufipes tot de ‘jagende teken’. Zij identificeren hun slachtoffers op het zicht en gaan dan actief naar de gastheer toe rennen.

H. marginatum en H. rufipes teken kunnen verschillende ziekteverwekkers overdragen, zoals Krim-Congovirus, Rickettsia spp. en Theileria equi. Krim-Congovirus kan virale hemorragische koorts (Krim-Congokoorts) veroorzaken bij de mens, wat met een acuut en ernstig ziektebeeld kan gepaard gaan, gekenmerkt door bloedingen en hoge koorts, met een dodelijke afloop in 5-40% van de infecties. Rickettsia spp. zijn bacteriën die vlekkenkoorts (‘spotted fever’) of tekenkoorts veroorzaken bij de mens. Een infectie met deze bacteriën kan koorts, hoofdpijn, spierpijn en een karakteristieke huiduitslag veroorzaken. T. equi veroorzaakt piroplasmose bij paarden, een potentieel dodelijke ziekte die gepaard gaat met koorts, slaapzucht (lethargie) en bloedarmoede (anemie). De H. rufipes teek die in Vlaanderen werd gevonden, testte negatief voor T. equi, Er werd wel DNA aangetroffen van Rickettsia. Op basis van het geamplificeerde stukje DNA kon niet uitgemaakt worden of het om Rickettsia aeschlimannii of R. massiliae ging. Omdat geen RNA kon verzameld worden van deze teek, kon de aanwezigheid van het Krim-Congovirus niet onderzocht worden. Sinds 2012 zijn ongeveer vijftig Hyalomma-teken die in Noordwest Europa zijn gevonden, getest voor het Krim-Congovirus. Alle testen waren negatief, geen van deze teken had het virus bij zich (https://www.tekenradar.nl/nieuws/actueel-op-tekenradar-nl?action=ShowItem&ciId=1550&state=online) .

Referenties

Chitimia-Dobler L., Nava S., Bestehorn M., Dobler G., Wölfel S., 2016. First detection of Hyalomma rufipes in Germany. Ticks and Tick-borne Diseases 7, 1135-1138

Cochez C., Lempereur L., Madder M., Claerebout E., Simons L., De Wilde N., Linden A., Saegerman C., Heyman P., Losson B., 2012. Foci report of indigenous Dermacentor reticulatus populations in Belgium and a preliminary study on associated babesiosis pathogens. Medical and Veterinary Entomology 26, 355-358

Nijhof A.M., Bodaan C., Postigo M., Nieuwenhuijs H., Opsteegh M., Franssen L., Jebbink F., Jongejan F., 2007. Ticks and associated pathogens collected from domestic animals in the Netherlands. Vector-borne and zoonotic diseases 7, 585-595

Obsomer V., Wirtgen M., Linden A., Claerebout E., Heyman P., Heylen D., Madder M., Maris J., Lebrun M., Tack W., Lempereur L., Hance T., Van Impe G., 2013. Spatial disaggregation of tick occurrence and ecology at local scale as preliminary step for tick-borne diseases spatial surveillance: general framework and health implications in Belgium. Parasites & Vectors 6, 190